Witruwiusz O architekturze ksiag dziesiec

Linki

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.[3] Mo�na to zaobserwowa� i rozwa�y� na zjawiskach przyrody,a tak�e na podstawie budowy fizycznej rozmaitych ludów.Albo-wiem w okolicach, gdzie s�o�ce umiarkowanie przygrzewa, utrzy-muje cia�a we w�a�ciwej proporcji �ywio�ów; w okolicach po�o�o-nych najbli�ej biegu s�o�ca i spalonych �arem s�o�ce, wysuszaj�cje, usuwa pewn� cz�� wilgoci; tymczasem w okolicach zimnych,oddalonych znacznie od po�udnia, gor�co nie pozbawia cia� wilgo-ci, lecz powietrze z nieba przesycone ros� nape�nia cia�a wilgoci�,wzmacnia ich budow� oraz pog��bia g�os.Dlatego to na pó�nocy ro-dz� si� ludzie wysocy, o bia�ej cerze, w�osach jasnych i prostych,oczach niebieskich i krwi�ci, a to wskutek wilgotno�ci powietrzai ch�odnego klimatu.[4] Ci za�, którzy �yj� najbli�ej po�udniowejosi �wiata i bezpo�rednio pod samym torem s�o�ca, wystawieni na�ar, s� ni�si, cer� maj� ciemn�, w�osy k�dzierzawe, oczy czarne,mocne nogi, krwi maj� w sobie niewiele; dlatego z powodu ma�ejilo�ci krwi s� w boju tchórzliwi, upa�y natomiast i febry znosz� bezl�ku, gdy� cia�a ich wzrasta�y w gor�cu.Podobnie cia�a zrodzone napó�nocy bardziej s� wra�liwe na gor�czk� i mniej na ni� odporne,natomiast dzi�ki du�ej ilo�ci krwi bez l�ku stawiaj� opór or�owi.[5] Równie� i d�wi�k g�osu u ró�nych ludów odmienne i ró�ne maw�a�ciwo�ci z nast�puj�cych przyczyn.Wydaje si�, �e kraw�dziewschodnia i zachodnia poziomej p�aszczyzny ziemi, oddzielaj�cegórn� cz�� wiata od dolnej, tworz� w sposób oczywisty poziomeko�o, zwane przez matematyków �� - horyzontem.Je�li toprzyjmiemy za pewne, poprowad�my prost� od kraw�dzi pó�nocnejdo kraw�dzi nad osi� po�udniow�, a st�d drug� prost� uko�nie w gó-r� a� do samego bieguna le��cego poza konstelacj� Wielkiej Nied�-wiedzicy.Wtedy bez w�tpienia zauwa�ymy, �e powstanie trójk�tnafigura �wiata podobna do instrumentu zwanego przez Grekówó��- sambyke.[6] Poniewa� za� przestrze� najbardziej zbli-�ona do dolnego bieguna i osi znajduje si� najdalej na po�udnie, to lu-dy tam �yj�ce maj� g�os bardzo s�aby i ostry z powodu niewielkiejodleg�o�ci sklepienia niebieskiego od �wiata, podobnie jak w instru-mencie struna znajduj�ca si� najbli�ej k�ta.A nast�pnie u wszystkichludów po kolei a� do Grecji �rodkowej g�os obni�a si� wed�ug skalizst�puj�cej, od �rodkowej za� Grecji a� do najdalszej pó�nocy g�osustawicznie si� wzmacnia, tak �e ludy zamieszkuj�ce najodleglejsz�pó�noc maj� ni�szy d�wi�k g�osu, zgodnie z prawem natury.W tensposób wydaje si�, �e ca�y system �wiata wskutek nachylenia osii pod wp�ywem dzia�ania s�o�ca pozostaje w doskona�ej harmonii.[7] Dlatego ludy mieszkaj�ce po�rodku, mi�dzy po�udniowym a pó�-nocnym biegunem osi, maj� w swej mowie po�redni d�wi�k g�osu,jak to wskazuje diagram muzyczny.Natomiast ze wzgl�du na corazwi�ksz� odleg�o�� od sklepienia �wiata ludy mieszkaj�ce coraz bar-dziej ku pó�nocy maj� wskutek wilgoci g�os ustawiony na najni�szyton - hypate i na proslambanomenos; prawo natury zmusza do pos�u-giwania si� ni�szym d�wi�kiem.Z tej samej przyczyny, posuwaj�csi� od �rodka ku po�udniowi, spotykamy ludy o g�osie ostrym, odpo-wiadaj�cym tonom paranete i net�.[8] O tym, �e wilgotne okoliceistotnie powoduj� powstanie niskich d�wi�ków, a gor�ce okolice wy-sokich, mo�na si� przekona� na nast�puj�cym do�wiadczeniu.Nale-�y wzi�� dwa puchary jednakowo wypalone w tym samym piecu,o takim samym ci�arze i wydaj�ce przy uderzeniu ten sam d�wi�k.Jeden z nich zanurzamy w wodzie, a nast�pnie wyjmujemy.Potemnale�y uderzy� w jeden i drugi; wówczas oka�e si�, �e wydaned�wi�ki b�d� ró�ne i �e puchary nie b�d� mia�y tej samej wagi.Tosamo odnosi si� i do ludzi.Mimo �e wszystkie cia�a zosta�y ukszta�-towane w ten sam sposób i powsta�y z tego samego na ca�ym �wie-cie po��czenia �ywio�ów, to jedni z powodu gor�cego klimatu wyda-j� tony wysokie, inni z powodu obfito�ci wilgoci bardzo niskie.[9] Ludy po�udniowe pod wp�ywem lekkiego powietrza i wiel-kiego upa�u maj� równie� umys�y lotniejsze i szybciej obmy�laj�plany, pó�nocne natomiast ludy pozostaj�c pod wp�ywem ci�kie-go powietrza, ozi�bione wskutek wilgoci i oporu powietrza, my�l�wolniej.Przekona� si� o tym mo�na na przyk�adzie w�ów, którenaj�ywiej si� poruszaj�, gdy upa� wyci�gnie z nich ozi�biaj�c� wil-go�, natomiast w czasie pory deszczowej i w zimie zi�bn� i wsku-tek zmiany klimatu, zdr�twia�e, trwaj� w bezruchu.Dlatego nietrzeba si� dziwi�, �e upa� podnosi u ludzi lotno�� umys�u, a zimnopowoduje wi�ksz� jego powolno��.[10] Je�li po�udniowe ludy od-znaczaj� si� �yw� inteligencj� i niezwyk�� pomys�owo�ci�, to jed-nak brak im dzielno�ci, gdy� s�o�ce wyci�ga z nich odwag�, te za�ludy, które rodz� si� w zimnych okolicach, bardziej s� sk�onne dozaci�tej walki or�nej, odznaczaj� si� wielk� odwag� i s� nieustra-szone, jednak�e wskutek powolno�ci umys�u uderzaj� bez zastano-wienia i zr�czno�ci i nie osi�gaj� celu.Je�li wi�c zgodnie z prawemnatury tak ró�ny jest podzia� na �wiecie, a ludy ró�ni� si� mi�dzysob� rozmaitym uk�adem �ywio�ów, to lud rzymski ma prawdzi-wie dobre granice, zajmuj�c w przestrzeni �wiata �rodek ziemi.[11] Albowiem ludy Italii maj� najw�a�ciwsze proporcje, zarównogdy chodzi o budow� cia�a, jak te� o si�� ducha, która si� wi��ez odwag�.Jak bowiem planeta Jowisz, le��ca w �rodku mi�dzynajgor�tsz� planet� Mars a najzimniejsz� planet� Saturn, ma tem-peratur� umiarkowan�, tak samo Italia, po�o�ona mi�dzy stref�pó�nocn� i po�udniow�, wskutek w�a�ciwego uk�adu �ywio�ów manie daj�ce si� przewy�szy� zalety.Dlatego te� rozumem zwyci�aodwag� pó�nocnych barbarzy�ców, a silnym ramieniem pomys�o-wo�� po�udniowców.Boska wi�c my�l umie�ci�a pa�stwo ludurzymskiego w doskona�ej strefie o umiarkowanym klimacie, abyów lud móg� w�ada� �wiatem.[12] Je�li zatem ró�ne okolice, od-mienne pod wzgl�dem klimatu, s� przeznaczone dla rozmaitych lu-dów, a ludy ró�ni� si� mi�dzy sob� umys�em, jak te� kszta�temi w�a�ciwo�ciami cia�a, nie wahajmy si� dostosowa� równie� pro-jektowania budynków do w�a�ciwo�ci narodów i ludów, gdy� sa-ma przyroda daje nam tego doskona�y i niezawodny przyk�ad.Opisa�em naturalne w�a�ciwo�ci poszczególnych stref tak do-k�adnie, jak tylko mog�em je zaobserwowa�, i poda�em, w jaki spo-sób stosownie do biegu s�o�ca, nachylenia nieba i ze wzgl�du natypy mieszka�ców nale�y ustala� w�a�ciwo�ci budynku.Obecniewi�c przedstawi� zwi�le zarówno ogólnie, jak i szczegó�owo za-sady symetrii w�a�ciwe dla ka�dego rodzaju budowli.Rozdzia� drugi[1] Architekt powinien si� stara� przede wszystkim o to, by bu-dowle by�y wykonane zgodnie z ustalonymi zasadami proporcji.Skoro si� je ustali i na podstawie oblicze� opracuje symetrie, wte-dy nale�y rozumnie i zgodnie z warunkami lokalnymi, z przezna-czeniem budowli i jej wygl�dem wprowadzi� takie zmiany przezdodanie lub usuni�cie pewnych elementów, aby budowla wydawa-�a si� dobrze ukszta�towana i �eby jej wygl�d nic nie pozostawia�do �yczenia.[2] Albowiem inny powstaje obraz, gdy przedmiotznajduje si� blisko, inny - gdy wysoko, inny - w miejscu zamkni�-tym czy na otwartej przestrzeni, i trzeba mie� bardzo wyrobionys�d, by wiedzie�, jak w ko�cu post�pi�.Wydaje si� bowiem, �ewzrok nie zawsze przekazuje prawdziwe wra�enia i do�� cz�stoumys� w swym os�dzie zostaje przez to w b��d wprowadzony [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

listy-do-eda.opx.pl

ebook @ pobieranie @ download @ pdf @ do ÂściÂągnięcia

Linki