[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Byli niedosi�ni, a jednak ustawicznie wpl�tani w ludzkie sprawy.Moglipodró�owa� z olbrzymi� szybko�ci�, pojawia� si� i znika�; mieli bronie oogromnej, niespotykanej sile ra�enia.Ka�dy z nich pe�ni� specyficzne funkcje iw rezultacie ka�de ludzkie dzia�anie mog�o wzi�� z�y obrót lub osi�gn��powodzenie, zale�nie od postawy boga spra�uj�cego piecz� nad dan� dziedzin�;dlatego rytua�y kultowe i ofiary dla bogów mia�y pozyska� ich �aski.Czo�owym bóstwem Greków w okresie cywilizacji helle�skiej by� Zeus - �ojciecbogów i ludzi", �pan niebia�skiego ognia".Jego zasadnicz� broni� i g�ównymsymbolem by� piorun.�Król" na ziemi, który zst�pi� z niebios; rozstrzyga�sprawy i by� rozdawc� dóbr i nieszcz�� w�ród �miertelników, ale w�a�ciwym jegokrólestwem pozosta�o niebo.Nie byk ani pierwszym bogiem na ziemi, ani pierwszym bóstwem przebywaj�cym wniebiosach.Mieszaj�c teologi� z kosmologi�, by otrzyma� co�, co uczenitraktuj� jako mitologi�, Grecy wierzyli, �e najpierw panowa� Chaos; potempojawi�a si� Gaja (Ziemia) i jej ma���onek Uranos (Niebo).Gaja i Uranos wydalina swiat dwana�cioro potomków - sze�ciu tytanów i sze�� tytanid.Chocia� aren�ich legen�darnych czynów by�a ziemia, przyjmuje si�, �e mia�y one tak�e wymiarkosmiczny.Na pierwszy plan w olimpijskiej mitologii wysun�� si� Kronos, najm�odszy ztytanów.Zdoby� supremacj� w�ród rodze�stwa jako uzurpator, kastruj�c swojegoojca Uranusa.Obawiaj�c si� braci i sióstr, Kronos uwi�zi� ich, a potemwyp�dzi�.Za to przekl�a go matka: spotka go ten sam los, co jego ojca:zostanie zrzucony z tronu przez w�asnych synów.Kronos wszed� w zwi�zek ze swoj� siostr� Re�, która urodzi�a mu trzech synów itrzy córki: Hadesa, Posejdona i Zeusa oraz Hesti�, Demeter i Her�.Jeszcze razlos sprawi�, �e najm�odszy syn zdetroni�zowa� ojca; kl�twa Gai zi�ci�a si�, gdyKronosa obali� Zeus.Wszystko wskazuje na to, �e ten przewrót nie przebiega� g�adko.Przez wiele latci�gn�y si� walki bogów z nieprzebran� chmar� po�tworów.Do rozstrzygaj�cejrozgrywki dosz�o mi�dzy Zeusem a w�o�watym bóstwem Tyfonem.Zmagania toczy�ysi� na szerokich prze�strzeniach ziemi i nieba; miejscem decyduj�cego starciaby�a góra Kasjo w pobli�u granicy mi�dzy Egiptem a Arabi� - najwyra�niej gdzie�na Pó�wyspie Synajskim (il.21).Po wygraniu walki Zeus zosta� uznany za najwi�kszego w�ród bo�gów.Mimo tomusia� podzieli� si� w�adz� z bra�mi.Wybra� (czy te�, wedle innej wersji,wylosowa�) w�adz� nad niebem, najstarszemu bratu,56 57Il.21Hadesowi, przypad� w udziale �wiat podziemi, a �redni brat, Posejdon, obj��panowanie nad morzami.Jakkolwiek z biegiem czasu Hades sta� si� synonimem piek�a, jego pierwotnymkrólestwem by�o terytorium po�o�one gdzie� �daleko na dole", bagna, odludneokolice i ziemie sp�ukiwane pot�nymi rzekami.O Hadesie mówiono, �e �nie mo�nago zobaczy�" - jest nieprzyst�pny, gro�ny, surowy; nie daj�cy si� poruszy�modlitw� czy ofiar�.Posejdon natomiast ze swym atrybutem - trójz�bem - by�widywany cz�sto.Chocia� w�ada� morzami, by� te� nauczycielem rze�by imetalurgii.a nawet przebieg�ym magikiem i sztukmistrzem.Podczas gdy Zeusaprzedstawiano w greckiej tradycji i legendzie jako w�adc� srogiego dla ludzi -który powzi�� nawet w pewnej chwili zamiar wytracenia ludz~ ko�ci - Posejdonauwa�ano za przyjaciela i boga, który zadawa� sobie wiele trudu, by zdoby�pochwa�y �miertelników.Tych trzech braci i ich trzy siostry, dzieci Kronosa i Rei, tworzy�y starsz�grup� bogów Olimpu, grona dwunastki wielkich bogów.W sk�ad pozosta�ej szóstkiwchodzili wy��cznie potomkowie Zeusa; greckie opowie�ci dotycz� g�ównie ichgenealogii i pokrewie�stw.Matkami m�skich i �e�skich bóstw sp�odzonych przez Zeusa by�y ró�ne boginie.Pierwsz� by�a Metyda, z tego zwi�zku urodzi�a mu si� córka, melka bogini Atena.Zawiadywa�a rozs�dkiem i r�kodzie�em, a zatem uznawano j� za bogini� m�dro�ci.Ale poniewa� okaza�a si� jedynym bóstwem, które pozosta�o na miejscu walkiZeusa z Tyfonem (wszyscy inni bogowie zbiegli), przyswoi�a sobie przymiotymilitarne i by�a te� bogini� wojny.By�a �nie tkni�t� dziewic�", niczyj� �on�;jednak�e niektóre opowie�ci ��cz� j� cz�sto ze stryjem Posejdonem i jakkolwiekoficjaln� ma��onk� Posejdona by�a pani labiryntu z_ Krety, bratanic� Aten� mia�za kochank�.Potem Zeus zbli�y� si� do innych bogi�, ale ich dzieci nie mia�y odpowiednichkwalifikacji, �eby wej�� do olimpijskiego kr�gu.Przy�st�puj�c z premedytacj�do powo�ania na �wiat m�skiego potomka, Zeus zwróci� si� do jednej ze swoichsióstr.Najstarsza, Hestia, by�a, jak mówiono, kim� w rodzaju pustelnicy - mo�ezbyt stara lub zbyt chora, by sta� si� obiektem ma��e�skiej aktywno�ci - wi�cZeus nie musia� wiele wyja�nia�, gdy skierowa� swoj� uwag� na Demeter, �red�ni�siostr�, bogini� urodzajów.Lecz zamiast syna urodzi�a mu córk�, Persefon�,która po�lubi�a swojego stryja Hadesa i panowa�a razem z nim nad �wiatempodziemi.Rozczarowany, �e nie urodzi� si� syn, Zeus zaapelowa� do innej bogini opociech� i mi�o��.Z Harmoni� mia� dziewi�� córek.Potem Leto urodzi�a mu córk�i syna - Artemid� i Apolla - dzieci te od razu zosta�y przyj�te do gronag�ównych bóstw.Apollo, pierworodny syn Zeusa, by� jednym z najwi�kszych bogów helle�skiegopanteonu, dr�eli przed nim zarówno ludzie, jak i bogowie.Przedstawia� iwyja�nia� �miertelnikom wol� swojego ojca, Zeusa, by� zatem autorytetem wkwestiach norm religijnych i kultu �wi�tynnego.Jako reprezentant prawmoralnych i boskich wzywa� do oczyszczenia i doskona�o�ci duchowej, a tak�efizycznej.Drugim synem Zeusa, urodzonym przez bogini� Maj�, by� Hermes, patron pasterzy,opiekun stad i trzód.Mniej wa�ny i nie tak pot�ny, jak jego brat Apollo,bli�szy by� ludzkim sprawom; jemu przypisywano ka�dy u�miech szcz�cia.Jakorozdawca dóbr zosta� bóstwem opieku�czym handlu, patronem kupców ipodró�ników.Jednak mit i epika przedstawiaj� go przede wszystkim w rolipos�a�ca bogów, herolda Zeusa.Pobudzony konieczno�ci� podtrzymania pewnych tradycji dynas�tycznych, Zeuswci�� domaga� si� od swych sióstr syna.Tym razem zwróci� si� do najm�odszejHery.Po�lubiaj�c j� wed�ug rytua�ów �wi�tego ma��e�stwa, Zeus obwo�a� j�królow� bogów, bogini� matk�.Ich ma��e�stwo zaowocowa�o synem Aresem i dwiemacórkami.Wstrz��sane by�o jednak ustawicznymi zdradami ze strony Zeusa, atak�e, jak kr��y�y pog�oski, ze strony Hery, co rzuca cie� i poddaje ww�tpliwo�� prawo�� pochodzenia nast�pnego syna, Hefajstosa.Ares zosta� od razu w��czony do dwunastu g�ównych bogów Olimpu.Powierzono mustanowisko zast�pcy Zeusa.By� bogiem wojny, przy�pisywano mu udzia� wewszelkich rzeziach; a jednak daleko mu by�o58 59do niezwyci�ono�ci - gdy w wojnie troja�skiej stan�� do walki po stronieTrojan, otrzyma� ran�, jak� tylko Zeus móg� wyleczy�.Hefajstos natomiast musia� sobie wywalczy� drog� na szczyt Olimpu.By� bogiemtwórczo�ci, ognia ku�ni, uwa�ano go za patrona sztuki metalurgii.Ten boskirzemie�lnik wytwarza� zarówno praktyczne, jak i magiczne przedmioty dla bogów iludzi [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

listy-do-eda.opx.pl