[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.62Chulda - prorokini z VII w.p.n.e.dzia�aj�ca w po�udniowym królestwie Judy.Król �> Jo-zjasz zwróci� si� do niej po rad�, licz�c na jej wi�ksz� ni� um�czyzn proroków wyrozumia��o�� dla s�abo�ci Izraelitów.Emisariuszekró�lewscy odnale�li j� w Jerozolimie, gdzie w jesziwie naucza�a starszyzn�ustnej Tory.Jej imi� oznacza �asic�, a nazywano j� tak z po�wodu brakuuszanowania, jaki okaza�a udzie�laj�c odpowiedzi królowi (2 Kri 22,15).Chuldajest jedyn� osob� nie pochodz�c� z królewskie�go rodu, któr� pochowano wobr�bie murów Jerozolimy.Po �mierci powierzono jej zarz�d jednego z kobiecychsektorów Raju.Chumasz (hebr., �pi�ty") - Pi�cioksi�g, czyli Pi�� Ksi�g Moj�eszowych, nazywanyjest Chu-maszem, co jest skrótem s�ów: chamisza chum-szej Tora, czyli �pi��pi�tych �> Tory".Te �pi�te" cz�ci to: Bereszit (Ksi�ga Rodzaju), Szemot(Wyj�cia), Waikra (Kap�a�ska), Bemid-bar (Liczb) i Dwarim (Powtórzonego Prawa).Zob.te� Biblia; Samarytanie; Tanach.chupa (hebr., �baldachim") - baldachim �lubny symbolizuj�cy dom pana m�odego,pod którym stoi on ubrany w �> kitel czekaj�c na nadej�cie narzeczonej przedceremoni� za�lubin.Panna m�oda nadchodzi z rodzicami os�oni�ta welo�nem i wniektórych gminach okr��a narzeczo�nego trzy lub siedem razy (�> hakafot).�ydowska tradycja mistyczna podkre�la konie�czno�� przyozdobienia chupy nacze�� niebia�skiej oblubienicy, �e�skiego pierwiastka Boga, która przybywaradowa� si� wspólnie z ziemsk� pann� m�od�.St�d chupa bywa wykonana zmisternie haftowanego aksamitu rozpi�tego na czterech dr��kach, lecz wniektórych spo�ecz�no�ciach sefardyjskich mo�e to by� zwyczajny talit, trzymanywysoko przez czterech m꿭czyzn.Ultraortodoksyjni Aszkenazyjczycy ustawiaj�chup� pod go�ym niebem, jako �e gwiazdy s� symbolem p�odno�ci.Ogólnieprzy�j�tym na to miejscem jest jednak synagoga, mimo zastrze�e� niektórychortodoksyjnych ra�binów, których zdaniem upodabnia to uroczy�sto�� do �lubuko�cielnego.W baldachimie rozpostartym nad m�od� par� widziano �wiat��o��Bo��, która otacza wszelkie stworzenie.Wychodz�c spod chupy m�odzi rodz� si�jakbyZako�czenie Ksi�gi Kap�a�skiej w iluminowanym manuskrypcie Chumaszu.Rycinaprzedstawia ch�o�pca w chederze.Nauczyciel trzyma bicz (XIV w.)Uroczysto�� za�lubin.M�oda para stoi pod wykonan� z materia�u chupa(XV-wieczny r�kopis francuski)63na nowo i rozpoczynaj� �> ma��e�stwo oczy�szczeni z wszelkich przesz�ychgrzechów.cicit [aszk.cyces] (hebr., �fr�dzle") - cztery pasemka, podwójnie przewleczoneprzez cztery rogi �> talitu, zwi�zane pi�ciokrotnym w�z�em tak, by zostawi�osiem fr�dzli.Noszenie cicit idzie w parze z biblijnym zaleceniem, uj�tymrównie� w trzeciej cz�ci �> Szma, by posiada� fr�dzle na kra�cach szat dlaprzypomnienia o boskich przykazaniach (Lb 15,38-9).Noszenie cicit wa�y pono�tyle, co wype�nianie wszy�stkich pozosta�ych przykaza� razem.Ratuje cz�owiekaprzed grzechem, czyni go godnym przyj�cia boskiej obecno�ci (Szechiny) orazchroni przed z�ym urokiem i demonami.Te nitki wi��� cz�owieka z Bogiem, aokolone fr�dzlami ubranie stanowi gwarancj�, �e ma si� równie� czyste szatyduchowe dla przy�odziania duszy po �mierci.Dzi� pasemka te s� bia�e, cho�pierwotnie jedna nitka farbowana by�a �> tcheletem na b��kitno.Przy porannymodmawianiu Szma trzyma sieje w r�ce i ca�uje, gdy pada s�owo �cicit".Tradycjonali�ci �ydo�wscy nosz� niekiedy na wierzchu cicit stano�wi�ce cz��ich kamizelki talit katan, �eby ca�y czas mie� je przed oczami.Zob.te�szaatnez.cimcum (hebr., �skurczenie") - samowycofanie si� Boga, umo�liwiaj�cezaistnienie sko�czo�nego �wiata drog� emanacji.Skoro Bóg jest niesko�czony,bez cimcum nie by�oby wolnego �obszaru", w którym mog�aby powsta�czaso-wo-przestrzenna struktura osobnego tworu.We�d�ug kaba�y luria�skiej (��Luria, Izaak) w wyniku pocz�tkowego cimcum oraz pó�niej�szych aktów cofni�cia,zachodz�cych na ka��dym etapie tworzenia, zrodzi�y si� ogranicza�j�ce sfirotstrony lewej, a w efekcie ko�cowym moce �> sitra achra.Wprawdzie boskasamo-kontrakcja by�a nieodzownym czynnikiem aktu stworzenia, zapocz�tkowa�ajednak �wiat wy�magaj�cy korekty (�> tikun) doprowadzaj�c do zderzenia si�ograniczaj�cych z wszechogarnia�j�c� bosk� mi�o�ci�.Fikni�cie naczy�, które wzamierzeniu mia�y zawiera� cz�steczki bo�skiej �wiat�o�ci, obrazuje w�a�nie owozderze�nie.Niektórzy kabali�ci pojmowali ca�� kon�cepcj� cimcum dos�ownie,zak�adaj�c nieobe�cno�� transcendentnego Boga w stworzonym�wiecie i odrzucaj�c panteizm.Dowodzili, �e doskona�y Bóg nie mo�e by� obecnyw przy�ziemnych formach �ycia.Jeden z XVIII-wie-cznych kabalistów Jakub Emdentwierdzi�, �e pocz�tek doktrynie cimcum da�a racjonalna konieczno��wyt�umaczenia, jak Bóg niesko�czony móg� powo�a� do �ycia co� sko�czonego.Wrozumieniu tych, którzy interpretowali teori� cimcum metaforycznie.Bóg ukrywasi� w dzie�le stworzenia, tak by ludzie mieli poczucie swojej od Niegoodr�bno�ci.Gdyby Bóg by� widoczny, nie mo�na by postrzega� nic innego, przyczym niezale�ne istnienie �wiata jest w�a��ciwie pozorne, podobnie jakodr�bno�� Boga, poniewa� boska niesko�czono�� nieuchronnie wype�nia wszystko.�wiat zatem istnieje we�wn�trz Boga (�> panenteizm) i zarazem prze�s�aniabosko��, której istota pozostaje nieprze�nikniona dla wszystkich pozamistykami.cmentarz (hebr.�bejt kwarot", �dom grobów") - po�wi�cony teren przypisany nawieczno�� zajmuj�cym go umar�ym, eufemistycznie na�zywany tak�e �domem �ycia".Nad cmentarzem unosz� si� pono� duchy zmar�ych, o czym �wiadczy talmudycznaopowie�� o cz�owieku, który zasn�� na cmentarzu i pods�ucha� ich rozmow�.Zorientowa� si� z niej, co zapisane jest ludzko�ci w niebiosach.Poniewa�zmarli nie s� w stanie przestrzega� przykaza�, na cmentarzu nie nale�y ichdra�ni� ostentacyjnym stosowaniem si� do nich.St�d nie wolno nosi� tam zwojówTory, zak�ada� tefilin czy poka�zywa� swoich cicit.Zwyczajowo przed �wi�temRosz ha-Szana odwiedza si� groby krewnych, by prosi� ich o wstawiennictwo wmod�ach.Natomiast kierowanie modlitw do samych umar�ych budzi�o zastrze�enia,bo jedynym adresatem mod�ów mo�e by� Bóg.Potomków rodu kap�a�skiego (�>kap�an) chowa si� blisko wej�cia na cmentarz, �eby rodziny mog�y od�wiedza� ichgroby bez obawy skalania si� blisko�ci� innych zmar�ych.Na niektórychcmentarzach m�czy�ni i kobiety grzebani s� w oddzielnych rz�dach, a w ka�dymrazie nie dopuszcza si� do sk�adania w s�siaduj�cych grobach zmar�ych ró�nejp�ci, chyba �e s� to ma��onkowie.Ta dba�o�� o zachowanie skro�mno�ci ma nawzgl�dzie przysz�e �> Zmar�twychwstanie, kiedy umarli podnios� si� z gro-64bów [ Pobierz całość w formacie PDF ]