[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.pada w p�aszczu na krzes�o.�Gdzie onasi�, u licha, podziewa!" - my�li poirytowany.Po chwili pojawia si� �ona.- Przepraszam, mia�am co� na kuchni! - b�ka.Zdejmuje mu buty.- Nie ci�gnij tak! - burczy m��.- Och, wybacz, nie chcia�am! - �ona zabiera buty i p�aszcz, przynosi kapcie,pan domu maszeruje w kierunku fotela.- Do diab�a, czy ty zawsze musisz k�a�� swoje rzeczy na moim fotelu! - zw�ciek�o�ci� �apie robótk�, brutalnie wpycha jej do r�k.- Ach, przepraszam, zapomnia�am.- Kiedy wreszcie b�dzie to jedzenie?!- Zaraz, zaraz, ju� podaj�.- M�� burczy co� pod nosem, otwiera gazet�.�onapodaje obiad.- Smakuje ci, dobre? - pyta.M��, nie podnosz�c oczu znad talerza:- Ta zupa jest za gor�ca.I tak dalej, przez ca�y wieczór.Taki facet zawsze si� do czego� przyczepi.b�dzie krytykowa� bez ko�ca, i tak to jest przez ca�e ma��e�stwo.Co by si� sta�o, gdyby pewnego dnia ten m�czyzna sam powiesi�244p�aszcz, zdj�� buty, od�o�y� na bok druty i we�n�, powiedzia�, �e zupa jest�wietna? Dla �ony by�by to szok, katastrofa, ca�y jej system warto�ci za�ama�bysi�.Po�wi�ci�a si�, wszystko robi�a dla niego, w ka�dej chwili gotowa by�a mus�u�y� - a teraz to wszystko ma przesta� istnie�? By�a najzupe�niej przekonana,�e on nie da sobie bez niej rady - a tu okazuje si�, �e owszem, �e sobieporadzi.M�czyzna zniós�by w ten sposób w�asn� zale�no��, która by�ausprawiedliwieniem jej podporz�dkowania, zniszczy�by wewn�trzne poczucierównowagi.Oczywi�cie, do takiej gry potrzeba zawsze dwojga.Ona mog�aby od razu niezgodzi� si� na tego rodzaju podleg�o��, ustanowi� inne regu�y, a wtedy on nieobj��by roli domowego tyrana.Nie mo�emy zawsze zwala� winy na innych, skorogodzimy si� gra� wed�ug ich regu�.Je�li ja spe�niam oczekiwania, to jest tomoja reakcja, a nie czyja� wina.A je�li ich nie spe�niam, to jest to czyj�problem, nie mój.Wtedy to ci inni musz� sprawdzi�, czy maj� prawo do takichoczekiwa�, czy ja zechc� je spe�ni�.245Lecz gdyby jednostki mia�y podejmowa� decyzje wy��cznie na podstawie w�asnegopoczucia warto�ci, by�oby to niewygodne dla innych.W takim przypadku trudnokierowa� lud�mi, planowa� �ycie spo�eczne, które opiera si� na wzajemnychus�ugach i korzy�ciach.�atwiej jest z góry ograniczy� ludzk� zdolno��podejmowania decyzji przez narzucenie �cis�ych norm i oczekiwa� i piel�gnowa�ich poczucie obowi�zku.W razie zapomnienia, niedopatrzenia obowi�zku, wyrzutysumienia przywiod� delikwenta z powrotem na s�uszn� drog�.Tak w�a�nie dzia�aj�mechanizmy spo�ecznego szanta�u.Tymczasem w rzeczywi�cie dojrza�ym spo�ecze�stwie nale�a�oby na pocz�tkudopomóc ludziom w zyskaniu �wiadomo�ci ich w�asnej warto�ci oraz indywidualnychumiej�tno�ci.Cz�owiek powinien sobie ufa�, kiedy przyst�puje do jakiego�zadania.To, czy wykona je dobrze, czy �le, nie wp�ynie wtedy na jego poczuciew�asnej warto�ci.Inne zadanie b�dzie lepiej odpowiada�o jego umiej�tno�ciom.Wka�dym razie nie po to tu jeste�my, aby spe�nia� i akceptowa� dowolne albo246niestosowne oczekiwania innych.Kiedy �wiadom mojej w�asnej warto�ci ispokojnie oceniwszy moje umiej�tno�ci i si�y przejmuj� odpowiedzialno�� za co�,to dopiero wtedy nie spe�niam cudzych oczekiwa�, tylko sam przed sob� stawiamzadanie.Wówczas nie za�amie si�, gdy nie uda mi si� go wykona�.Je�li jednakbierzemy na siebie zadania z przymusu albo powodowani ambicj�, by przypodoba�si� innym, by usprawiedliwi� ich oczekiwania, to �atwo o przecenienie swoichmo�liwo�ci i katastrof�.Poczucie w�asnej warto�ci zostaje nadszarpni�te, gdy�my�limy wtedy, �e zawiedli�my, szacunek dla samego siebie doznaje uszczerbku,gdy� si� przecenili�my, kompleks ni�szo�ci staje si� przeszkod� w spe�nianiuprzysz�ych zada�.Oczywi�cie i ja zdaj� sobie spraw� z tego, �e pomi�dzy mn� a innymi istniej�rozmaite zale�no�ci, �e dla wspó��ycia i wspó�dzia�ania w spo�ecze�stwiekonieczne jest, aby ludzie mogli w okre�lonych granicach wzajemnie polega� nasobie, �eby mogli by� pewni spe�nienia swoich wzajemnych oczekiwa�.Jestwystarczaj�co du�o praw, które ustanawiaj� odpowiednie regu�y zachowania, ales� i takie, które zbyt szczup�e zarysowuj� ramy.Gdy� w�a�nie dlatego, �ezale�no�ci s� wzajemne, to zarówno dla jednostki, jak i dla ca�ej spo�eczno�cijest korzystne, aby ów �horyzont oczekiwa�" nie by� zakre�lony zbyt ciasno [ Pobierz całość w formacie PDF ]