[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Oka�esi� przytem, i� lwia cz�� tego, co subtelniejszych i wybredniejszychsmakoszów, co ka�d� wy�sz� interesuje i n�ci natur�, cz�owiekowi zwyczajnemuzda si� zgo�a nieinteresuj�cem: � gdy za� zauwa�y odanie si� temu, to zwie jedesinteresse i dziwi si�, jak s� mo�liwe uczynki bezinteresowne.Istnielifilozofowie, którzy temu podziwowi ludowemu umieli da� nawet zwodniczy imistyczno-za�wiatowy wyraz (� czy�by szczytniejszej natury nie znali zdo�wiadczenia? �), zamiast wykaza� nag� i niezaprzeczony prawdy, i� czynbezinterosowny jest bardzo interesuj�cym i interesownym czynem, je�eliprzyjmiemy � A mi�o��? � Jakto! Mial�eby nawet czyn, wynikaj�cy z mi�o�ci, by�nieegoistycznym? Ale� kpy �! A chwa�a po�wi�caj�cego si�? � Ale� kto po�wi�ca�si� naprawdy, ten wie, i� chcia� i otrzyma� co� w zamian � mo�e co� ze siebiedla czego� ze siebie �, �e tu traci�, by tam zyska�, a mo�e by wogóle by� czem�wi�cej, lub bodaj czu� si� czem� wi�cej.Lecz to dziedzina pyta� i odpowiedzi,w której wybredniejszy duch przebywa niech�tnie: tak bardzo musi tu prawdapowstrzymywa� si� od ziewania, gdy jej odpowiada� ka��.Ostatecznie jest onakobieta: gwa�ci� jej nie nale�y.Zdarza si� niekiedy, mówil moralistyczny pedant i drobiazgowiec, i�niesamolubnego cz�owieka szanuj� i wyró�niam: nie dlatego wszak�e, �e jestniesamolubny, lecz i� zda si� mi mie� prawo do pomagania innemu cz�owiekowi zw�asn� sw� szkod�.S�owem, chodzi tu zawsze o to, kim jest on, kim za� ówdrugi.U cz�owieka naprzyk�ad, stworzonego i przeznaczonego do rozkazywania,zapieranie si� siebie oraz skromne usuwanie si� nie by�oby cnot�, leczmarnotrawstwem cnoty: tak mi si� zdaje.Ka�dy nieegoistyczny mora�, którypoczyna sobie bezwzgl�dnie i zwraca si� do wszystkich, grzeszy nie tylkoprzeciw smakowi: jest te� pod�eganiem do grzechów p�yn�cych z zaniedbania,jednem wi�cej pokuszeniem pod mask� ludzko�ci � i to w�a�nie pokuszeniem iposzkodowaniem wszystkiego górniejszego, niezwyklejszego, uprzywilijowanego.Nale�y zmusi� mora�y, by przedewszystkiem ugi�y si� przed hierarchi�, za� zich uroszcze� uczyni� spraw� sumienia, � nó� same przyjd� wreszcie doprzekonania, i� niemoraln� rzecz� jest utrzymywa�: co dla jednego s�uszne, todla drugiego godziwe.� Tak mówi� mój moralistyczny pedant i bonhomme nienale�a�o� go wy�mia�, i� mora�y w ten sposób nawo�ywa� do moralno�ci? Jednak�enie powinno si� mie� za wiele s�uszno�ci, je�li chce si� �mieszków mie� poswojej stronie; odrobina nies�uszno�ci nale�y nawet do dobrego smaku.Wsz�dzie, gdzie wspó�czucie dzi� p�osz�, - a kto bacznie s�ucha, ten niepos�yszy obecnie �adnej innej religii - winien psycholog nadstawia� uszu:poprzez ca�� pró�no��, poprzez wszystek zgie�k, znamionuj�cy tych kaznodziejów(jak wszystkich kaznodziejów), doleci go niek�amane, chrypliwe rz�eniesamopogardy.Jest ona objawem owego spos�pnienia i zeszpecenia Europy, co odwieku si� wzmaga (a którego pierwsze oznaki stwierdzi� ju� Galiani w swymzastanawiaj�cym li�cie do pani d'Epinay): je�eli nie jest jego przyczyn�!Cz�owiek nowoczesnych idej, dumna ta ma�pa, jest ze siebie nad wyrazniezadowolony: to pewna.Czuje sw� niedol�: lecz jego pró�no�� chce, by jenowspó�czu� �Europejski mieszaniec � naogól wcale szpetny plebejusz � potrzebuje konieczniekostyumu: potrzebuje historyi jako lamusu kostyumów.Wprawdzie dostrzegaprzytem, i� �aden dobrze na nim nie le�y, � wi�c zmienia i zmienia [ Pobierz całość w formacie PDF ]