[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Na przyk�ad �Tylkom�czy�ni s� kap�anami" z pewno�ci� nie znaczy �Wszyscy m�czy�ni s�kap�anami".Raczej chodzi o to, �e �Wszyscy kap�ani s� m�czyznami".Regu�aprzekszta�cania w odniesieniu do takich zda� brzmi nast�puj�co: odrzu� s�owo�tylko" i dodaj �wszyscy" w formie kwantyfikatora, nast�pnie zamie� kolejno��podmiotu i orzecz�nika.Przekszta�cenie takich zda� na posta� normaln� wymagapost�powania dwustopniowego: (a) odrzucenia s�ów �tylko" albo �nikt prócz" izast�pienia ich przez �wszyscy", (b) zamiany terminów podmiotowych iorzecznikowych.Przyk�ad: �Nikt prócz doros�ych nie wejdzie do �rodka" jestrównoznaczne z: �Wszystkie osoby, które wejd� do �rodka, s� doros�e".Regu�a F: Zdania przecz�ceW zdaniach zaczynaj�cych si� od �nic", �nikt" itp.nale�y zast�pi� takie s�owakwantyfikatorem ��adne".Tym samym zdanie takie, jak �Nikt z pot�pionych niejest szcz�liwy" przekszta�ci� nale�y na zdanie: ��adna z pot�pionych osób niePrzekszta�canie zda� j�zyka potocznego429jest osob� szcz�liw�".Inny przyk�ad: �Nic, co ludzkie nie przera�a mnie"wymaga nast�puj�cych operacji w celu prze�kszta�cenia w s�d o postacinormalnej:Jako kwantyfikator stosujemy s�owo ��aden".Podmiotem jest �istota ludzka".Dodajemy ��cznik.Dope�niamy orzecznik.W rezultacie tych operacji otrzymujemy s�d w postaci nor�malnej: ��adna rzecz,jak� mo�e uczyni� istota ludzka, nie jest rzecz�, która mo�e mnie przerazi�".Po wtóre, zauwa�y� nale�y, i� s�dy maj�ce posta� �Wszys�cy.nie s�." s�cz�sto dwuznaczne.Czasami nie jest jasne, czy s�d taki winien by�interpretowany jako s�d O czy jako s�d E.Regu�a stanowi, �e interpretujemy gozawsze jako s�d O, je�li intencja s�du nie wskazuje wyra�nie na E.Tak wi�cje�eli mówi� �Wszyscy Niemcy nie s� chrze�cija�skimi demokrata�mi", nie mam namy�li, �e ��aden Niemiec nie jest chrze�cija�skim demokrat�", lecz raczej �e�Niektórzy Niemcy nie s� chrze�cija�skimi demokratami", co oczywi�cie jests�dem O.Regu�a G: Zdania wykluczaj�ceZdania, które zwieraj� s�owo �oprócz", nie mog� by� dok�ad�nie przet�umaczonena �aden z s�dów A, E, I, O.Na przyk�ad, je�li mówi� �Obs�ugujemy wszystkich,oprócz kobiet", mam na my�li co�, co wyra�aj� nast�puj�ce s�dy:Obs�ugujemy wszystkich, którzy nie s� kobietami.Kobiet nie obs�ugujemy.Pierwszy s�d jest s�dem A, drugi s�dem E.Poniewa� sylogizm mo�e sk�ada� si�tylko z trzech s�dów, je�li zawrzemy w nim oba s�dy jako przek�ad zdaniawykluczaj�cego, wów�czas wnioskowanie, które mia�o mie� posta� sylogizmu,�adnymsylogizmem nie b�dzie, bowiem b�dzie zawiera�o wi�cej ni�li trzy s�dy.St�d,regu�a stanowi, �e mo�na u�y� albo s�du A, albo s�du �, lecz nie obu naraz.Ka�de wnioskowanie zawieraj�ce zdanie wykluczaj�ce, które jest na dodatekniezawodne, pozos�tanie niezawodne niezale�nie od tego, czy zdanie wykluczaj�cezinterpretujemy jako s�d A czy jako s�d �.Regu�a H: Zdania zawieraj�ce s�owa: ktokolwiek, cokolwiek, ka�dy, ten,je�eli.to, jakikolwiekRozwa�my nast�puj�ce zdania:Ktokolwiek przyjdzie, musi uczestniczy�.Cokolwiek przyjdzie, musi uczestniczy�.Ka�dy, kto przyjdzie, musi uczestniczy�.Jakikolwiek przyjdzie, musi uczestniczy�.Ktokolwiek by to nie by�, musi uczestniczy�.Je�eli kto� przyjdzie, musi uczestniczy�.Ten, kto przyjdzie, musi uczestniczy�.Zdania zawieraj�ce powy�sze terminy mog� by� wszystkie przekszta�cone w s�dy A,jak np.�Wszyscy, którzy przyjd�, musz� uczestniczy�" lub �Wszystkie osoby,które przyjd�, musz� uczestniczy�" i temu podobne.Regu�a I: Zdania zawieraj�ce s�owa: kto�, co�, jest, s� Rozwa�my nast�puj�cezdania:Kto� otworzy� drzwi.Co� otworzy�o drzwi.S� rzeczy otwieraj�ce drzwi.Jest co�, co otwiera drzwi.Wszystkie takie zdania nale�y przek�ada� na s�dy I, np.�Pewne osoby s�osobami, które otwieraj� drzwi".Zdania równoznaczne 431Czytelnik winien przestudiowa� uwa�nie powy�sze regu�y, bowiem stosuj�c je,b�dzie móg� t�umaczy� zdania potocznej mowy na s�dy maj�ce normaln� posta�logiczn�.Kiedy ju� taka operacja zostanie zrealizowana, �atwe b�dzieokre�lenie, czy wnioskowania zawieraj�ce takie przes�anki s� niezawodne czynie.Nale�y nadmieni�, �e powy�sza lista regu� nie jest kompletna, a wi�cczytelnik sprawdzaj�cy zasadniczy tok my��lowy wyj�ty z jakiej� ksi��ki czyartyku�u, cz�sto skazany b�dzie na w�asn� pomys�owo��, staj�c wobec zadaniaprze�k�adu nieporz�dnych zda� na normalne s�dy logiki.�wiczenie 8Zamie� nast�puj�ce zdania na normaln� posta� logiczn�.Okr�ty s� pi�kne.Joan jest ruda.Wieloryb jest ssakiem.Ka�dy, kto jest dzieckiem, jest g�upi.W�e wij� si�.Nikt prócz graczy w golfa nie ceni sobie wysoko tej gry.Tylko zdania oznajmuj�ce wypowiadaj� stwierdzenia.Niczego nie próbuj�c, nic nie osi�gniesz.9 Wszyscy prócz odwa�nych umieraj� wiele razy.10 Wszystkie �ab�dzie nie s� bia�e.Zdania równoznaczneIstnieje jeszcze jedna technika, któr� musimy pozna�, zanim podsumujemyformaln� teori� sylogizmu.Chodzi tutaj o ope�racj�, która, podobnie jak by�oto w przypadku omawianych wy�ej regu�, pozwala nam prze�o�y� rozumowanie niemaj�ce formy sylogizmu na tak� posta�, której niezawodno�� b�dzie mog�a zosta�oszacowana.Celem naszym b�dzie przekszta��cenie pewnych s�dów w s�dyrównoznaczne, posiadaj�ce jed�nak inn� posta� logiczn�, co w efekcie pozwoliwnioskowania,nie maj�cemu formalnej postaci sylogizmu, nada� j�.By� mo�e przyk�ad lepiejwyja�ni nasz cel.Rozwa�my nast�puj�ce rozu�mowanie:�adni niem�drzy ludzie nie s� godni zaufania.Wszyscy m�drzy ludzie s�nieagresywni.�adni godni zaufania ludzie nie s� agresywni [ Pobierz całość w formacie PDF ]