[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.I,Munchen 1958, s.133.�liwi�y odbijanie trzydziestostronicowej gazety w na�k�adzie 70 tysi�cyegzemplarzy na godzin�.Ma�e nak�ady inkunabu�ów szacowane przez znaw�ców �rednio na 300 do 500egzemplarzy wyznaczone by�y nie technicznymi trudno�ciami, ale brakiemna�bywców72.Rynek dla tego specyficznego towaru, ja�kim dzi�ki drukowi sta�asi� ksi��ka, by� ograniczony w ci�gu kilkuset lat ekonomicznymi i spo�ecznymiwzgl�dami.A� do XVIII stulecia nak�ady ksi��ek nie przekracza�y na ogó�granicy 2000 egzemplarzy.Wy�j�tek stanowi�y tylko niektóre dzie�a religijne ipod�r�czniki.W ci�gu ca�ego XVI stulecia w Pary�u wy�dano ogó�em wed�ugszacunkowych oblicze� ok.25 tys.egzemplarzy ksi��ek, a w drugimnajpowa�niejszym francuskim centrum wydawniczym, w Lyonie � 15 tys.Mimo technicznych mo�liwo�ci druk nie zdo�a� za�tem wytworzy� masowej kultury,jak d�ugo brako�wa�o spo�ecznych warunków i podniet dla masowej recepcjisymbolicznych tre�ci komunikowanych za po�moc� zdepersonalizowanych przekazów.A� do okresu rewolucji przemys�owej masy ludno�ci europejskich spo�ecze�stwmocno tkwi�y w ramach swoich lokal�nych spo�eczno�ci wyznaczaj�cych granice ichkultu�ralnej partycypacji.Nie wytworzy� si� jeszcze nigdzie jednolity i trwa�yogólnonarodowy rynek idei.Jednak ka�dy wstrz�s historyczny o unifikuj�cej rolipoli�tycznej i intelektualnej odbija� si� tak�e we wzmo�o�nej cyrkulacjiksi��ek.W 1520 r.czterotysi�czny na�k�ad kaza� Lutra rozsprzedano w Niemczechw ci�gu pi�ciu dni7S.Przek�ad Biblii Lutra osi�gn�� tak�e71 Górn� granic� przyjmuj� L.Febvre, H.J.Martin, L'oppo-rition du livre,Paris 1958, s.227, 377.n S.H.Steinberg, Five Hundred Years oj Printing, LondoB 1955.4000 egzemplarzy w pierwszym wydaniu.Wiek XVII przyniós� ogromny rozwójulotnych druków politycz�nych w Anglii.W ko�cu XVIII w.zacz�a si� w Europie konsoli�dacja prasy jako masowego �rodkakomunikowania.Ksi��ka pozosta�a w tyle, mimo �e jej nak�ady rów�nie� stalewzrasta�y w ci�gu XIX i XX w.Po r.1800 w Anglii roczna sprzeda� ksi��ki w 50tys.egzem�plarzy uwa�ana by�a za wielki sukces wydawniczy.W r.1950analogiczn� miar� sukcesu stanowi liczba 500 tys.W ko�cu XVIII wieku prócz analfabetyzmu hamu�lec rozchodzenia si� publikacjiksi��kowych stanowi�a ich cena.Z tego wzgl�du w Anglii klasyczna powie��mieszcza�ska Fieldinga, Richardsona, Goldsmitha i Sterne'a by�a ma�o dost�pnadla wiejskiego i prole�tariackiego czytelnika, którego potrzebom s�u�y�y dwacharakterystyczne, a diametralnie przeciwne ro�dzaje literatury.Pierwszyrodzaj stanowi�y dydak�tyczne, moralizatorskie wydawnictwa popularne,pu�blikowane g�ównie na u�ytek szkó� niedzielnych, ale docieraj�ce tak�e do r�kdoros�ych czytelników.Orga�nizacja, której patronowa�a znana filantropka idzia��aczka o�wiatowa, Hanna Mor�, w 1795/96 r.roz�powszechni�a 2 milionyegzemplarzy takich ksi��e�czek u.Jednocze�nie z t� literatur� ad usum maluczkich kr��y�y w Anglii w�ród ludno�cirobotniczej i wiej�skiej tzw.chapbooks, tanie broszury kolportowane przezw�drownych kramarzy, ozdobione drzewory�towymi ilustracjami i zawieraj�cenajcz�ciej opisy g�o�nych zbrodni, sensacyjnych morderstw, biografie s�awnychz�odziei i przest�pców oraz relacje z pro-74 R.D.Altick, The English Common Reader, Chicago 1957.cesów i strace�.Ten rodzaj wydawnictw, si�gaj�cy genez� XVII w., a stanowi�cyprototyp literatury kryminalnej i sensacyjnej, w XVIII stuleciu zosta� zasilonyutworami literatów o renomowanych nazwi�skach jak D.Defoe i Ch.A.Vulpius.Odznacza� si� � ogromn� �ywotno�ci� i mimo przeciwdzia�ania czyn�nikówoficjalnych przetrwa� do XX w.daj�c pocz�tek rozmaitym seriom �czarnejliteratury" i magazynom sensacyjnym.W Po�o�eniu klasy robotniczej w AngliiEngels przytacza raporty komisji o�wiatowych z lat czterdziestychstwierdzaj�ce, �e m�odzi robotnicy za�trudnieni w fabrykach cz�sto lepiej znalidzieje (bo�haterów tych broszurowanych wydawnictw ani�eli histori� biblijn�,któr� karmiono ich w ci�gu lat nauki w szkó�kach niedzielnych.Za inne �ród�owspó�cze�snej literatury sensacyjnej mo�e by� uznana fanta�styczna powie��gotycka" kwitn�ca w Anglii w XVIII w.�cieranie si� podobnego typu popularnych, spon�tanicznie wyrastaj�cychwydawnictw z publikacjami przedstawiaj�cymi produkt okre�lonej politykikul�turalnej, które reprezentowa�a w Anglii lektura szkó��ek niedzielnych,stanowi proces bardzo charaktery�styczny dla rozwoju kultury masowej.Przewagapierwszej lub drugiej kategorii elementów masowej kultury decyduje o ustaleniusi� odmiennych jej wariantów.Równie� we Francji historyczne �ród�a literatury masowej mo�na znale�� wpopularnych wydawnic�twach broszurowych XVII w.U schy�ku ancien re-gime'\iprowincjonalne miasta pó�nocy, a przede wszystkim Troyes, sta�y si� o�rodkamiwydawniczy-' mi serii �b��kitnych ksi��eczek", które w�drowni kra�marzekolportowali po wsiach i miasteczkach Francji.Ze wzgl�du na g�ówne w�tkiliteratura ta ró�ni�a si�nieco od analogicznych wydawnictw angielskich: by�a bardziej idylliczna,przewa�a�y w niej bajki, historie religijnej tre�ci, romanse i farsy raczejani�eli opisy s�awnych przest�pców i g�o�nych zbrodni [ Pobierz całość w formacie PDF ]