[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.[.]Po�era� mnie oczyma, a kiedy los jego ulubionej postaci nie przebiega� po jegomy�li, mog�am to pozna� po gniewie maluj�cym si� na jego twarzy lub po wysi�ku,jaki czyni�, aby powstrzyma� �zy.Czasami wtr�ca� si� do opowiadania, mówi�c:�Mamo, królewna nie po�lubi marnego krawca, nawet je�li pokona245on olbrzyma." Wówczas, przerywaj�c opowie��, zawiesza�am rozwi�zanie donast�pnego wieczoru.W ten sposób jego wyobra�nia cz�sto zast�powa�a moj�, akiedy nazajutrz uk�ada�am bieg zdarze� zgodnie z poddawanymi przez niegosugestiami i mówi�am:�Zgad�e�, tak w�a�nie si� sta�o� - wpada� w uniesienie i mo�na by�o s�ysze�,jak bije mu serce." 50Nie wszyscy rodzice umiej� tak uk�ada� opowie�ci, jak matka poety, która znanaby�a z tego, �e znakomicie opowiada�a ba�nie.Bieg zdarze� uzale�niony by� wjej opowie�ciach od uczu� okazywanych przez s�uchaczy, a ten w�a�nie sposóbopowiadania ba�ni uwa�ano za najlepszy.Niestety, wielu wspó�czesnym rodzicomnigdy nie opowiadano ba�ni wówczas, gdy sami byli dzie�mi, nie do�wiadczyliwi�c, jak g��bok� przyjemno�� sprawia s�uchanie ba�ni i jak bardzo wzbogacaj�one wewn�trznie; tote� trudno im o spontaniczno��, gdy chc� dziecku udost�pni�co�, czego sami w �yciu nie zaznali.W takich przypadkach bezpo�rednie wyczucieoparte na przypominaniu sobie w�asnego dzieci�stwa musi zosta� zast�pione przezintelektualne zrozumienie, jaki sens - i dlaczego - mo�e mie� dana ba�� dladziecka.Kiedy mowa o intelektualnym rozumieniu znacze� ba�niowych, to trzebapodkre�li�, �e nie nale�y opowiada� ba�ni z intencjami dydaktycznymi.Gdy wró�nych miejscach niniejszej ksi��ki mówi�, �e ba�� pomaga dziecku rozumie�siebie, p o d d a j e mu sposoby radzenia sobie z n�kaj�cymi je problemamiitp., wyra�e� tych u�ywam zawsze metaforycznie.S�uchaj�c ba�ni, dzieckodo�wiadcza tego rodzaju oddzia�ywania, ale nie le�a�o ono w �wiadomychintencjach osób, które w zamierzch�ej przesz�o�ci wynalaz�y opowie��, ani niejest �wiadomym zamiarem tych, którzy opowiadaj�c j� na nowo, przekazuj� ba��kolejnym pokoleniom.Cel, jaki powinno mie� opowiadanie dziecku ba�ni, pokazuj�wspomnienia matki Goethego.Winno nim by� wspólne do�wiadczenie: dzielenieemocji, które wzbudza ba��, cho� �ród�o emocji bywa zupe�nie ró�ne u dziecka iu osoby doros�ej.Dziecku sprawiaj� przyjemno�� fantastyczne wydarzenia,natomiast osoba246doros�a mo�e cieszy� si� z prze�y� dziecka: kiedy zdarza si�, �e dziecko wpadaw uniesienie, bo uda�o mu si� lepiej zrozumie� siebie, osoba doros�a, któraopowiada ba��, mo�e odczuwa� rado��, �e dziecko doznaje owego prze�ycia nag�egorozpoznania.Ba�� jest przede wszystkim dzie�em sztuki i w najwy�szej mierze odnosz� si� doniej s�owa z prologu do Fausta Goethego:51Kto wiele daje, daje niejednemu.Inaczej mówi�c, dzie�o sztuki nie ma wy��cznie na wzgl�dzie szczególnychpotrzeb jednej, konkretnej osoby.To, co dzieje si� z dzieckiem, gdy s�uchaba�ni i reaguje na przekazywane przez ni� obrazy, porówna� mo�na zewschodzeniem posianych ziaren; tylko niektóre mog� zakie�kowa� w umy�ledziecka.Cz�� z nich rozwinie si� bezpo�rednio w sferze jego �wiadomo�ci,cz�� b�dzie pobudza�a pewne procesy przebiegaj�ce w sferze nie�wiadomej.Inned�ugo b�d� musia�y spoczywa� w umy�le dziecka, zanim osi�gnie on stanumo�liwiaj�cy im wzej�cie, a jeszcze inne nie zakie�kuj� nigdy.Jednak�e znasion, które pad�y na w�a�ciwy grunt, rozwin� si� pi�kne kwiaty i dorodnedrzewa - to jest, ba�nie przydadz� warto�ci donios�ym prze�yciom dziecka,pomog� mu rozumie� siebie, wzmocni� nadzieje, os�abi� l�ki, a przez to zarównow danym momencie, jak w perspektywie lat wzbogac� jego �ycie.Opowiadaniedziecku ba�ni w celach innych ni� wzbogacenie jego do�wiadczenia wewn�trznegozamienia ba�� w opowie�� ku przestrodze lub upodabniaj� do moralizatorskiegowierszyka czy do innych utworów dydaktycznych, które w najlepszym razieprzemawiaj� do �wiadomej sfery dziecka.Tymczasem do najwi�kszych warto�ciba�ni nale�y bezpo�rednie docieranie do sfery nie�wiadomej.Je�eli matka czy ojciec opowiadaj� ba�� w odpowiednim nastroju, to jest je�eliw trakcie opowie�ci o�ywaj� w nich wspomnienia uczu�, jakich doznawali podwp�ywem ba�ni we w�asnym dzieci�stwie oraz je�li poruszeni s� znaczeniami,jakie ma ona dla nich obecnie, a nadto towarzyszy temu w�a�ciwe wyczuciemotywów, które wywo�uj� reakcje dziecka - wtedy dziecko czuje podczass�uchania247ba�ni, �e jest rozumiane.Ma ono poczucie, �e pojmowane s� jego najskrytszet�sknoty, najgor�tsze �yczenia, najg��bsze rozpacze - i najwi�ksze nadzieje.Poniewa� to, co matka czy ojciec opowiadaj� w ów osobliwy sposób, wyjawiazarazem, co dzieje si� w ciemnej i irracjonalnej sferze jego w�asnej psychiki,zyskuje ono przekonanie, �e nie jest osamotnione w zwi�zanym z ow� sfer��wiecie swoich fantazjuj�cych wyobra�e�, gdy� towarzyszy mu w nim osobanajwa�niejsza w �yciu.S�uchanie ba�ni w takich pomy�lnych okoliczno�ciachpozwala dziecku korzysta� z subtelnie poddawanych sposobów radzenia sobie wowym �wiecie wewn�trznych do�wiadcze�.Ba�� umo�liwia dziecku intuicyjne,przed�wiadome pojmowanie w�asnej natury i budzi przeczucie przysz�o�ci, któraczeka� je b�dzie wówczas, gdy rozwinie ono swe pozytywne mo�liwo�ci [ Pobierz całość w formacie PDF ]